GOED LEIDERSCHAP HERKENNEN & ONTWIKKELEN
De 4 pijlers van duurzaam leiderschap
Er bestaat niet één definitie van goed leiderschap. Duurzame leiders hebben echter wel een aantal eigenschappen gemeen.
Onderzoek in recente wetenschapsliteratuur, interviews met inspirerende leiders en gesprekken met deskundigen hebben geleid tot 10 essentiële leiderschapskwaliteiten, onderverdeeld in 4 pijlers.
Wat is duurzaam leiderschap?
Er wordt veel van leiders gevraagd in deze complexe, turbulente en snel veranderende wereld. Er is een belangrijke rol voor hen weggelegd. Hoopvol wordt naar hen gekeken: het zijn de leiders die alle problemen zouden moeten oplossen.
Wij geloven dat de goede leiders van vroeger, nu niet meer altijd effectief zouden zijn. En in de toekomst zullen er weer andere eigenschappen nodig zijn om een duurzame, positieve impact te kunnen maken.
Waardecreatie op de langere termijn
Daarbij wordt succes al lang niet meer gedefinieerd door het maximaliseren van de winst voor de aandeelhouders. Het principe van ‘langetermijnwaardecreatie’ noopt leiders tot het wegen van de belangen van alle stakeholders. Door financiële doelen te koppelen aan de ESG-doelstellingen (Environmental, Social & Governmental), ontstaat de noodzaak voor leiders om verder te denken dan morgen en zich breder te oriënteren dan de eigen achtertuin. Maximalisatie voor de hele keten dus.
Nieuwe verwachtingen
Dit vraagt om leiders die in staat zijn over de eigen grenzen heen te kijken, kansen te zien, gebruik te maken van andermans kracht en talent en vraagstukken integraal en gezamenlijk aan te pakken.
Ook wordt verwacht dat zij adequaat kunnen balanceren tussen tegenstrijdige belangen en kunnen omgaan met druk vanuit verschillende, vaak onverwachte hoeken. Leiders moeten besluiten durven nemen, overzicht houden en in evenwicht blijven, ook in onzekere situaties, bij onvolledige informatie en onder tijdsdruk.
Ander soort leiderschap
De wereld is toe aan een ander soort leiderschap. De traditionele kenmerken van ‘een goede leider’ mogen losgelaten worden. Dat betekent ook dat organisaties meer ruimte zullen moeten geven aan een fris geluid en thema’s als diversiteit, zingeving en duurzaamheid geen trend, maar een must zijn.
Er wordt dus nadrukkelijk een beroep gedaan op het vermogen van leiders om holistischer te durven denken, het vertrouwde los te laten, waardevolle relaties op te bouwen en anderen mee te nemen in een nieuwe, duurzame koers richting de toekomst.
De 10 leiderschapskwaliteiten voor een toekomstbestendige organisatie
Na onderzoek in recente wetenschapsliteratuur, interviews met inspirerende leiders en gesprekken met deskundigen, hebben wij als TENEA 10 essentiële leiderschapskwaliteiten kunnen identificeren.
Deze 10 leiderschapskwaliteiten zijn onderverdeeld in vier pijlers: (1) denken, (2) handelen, (3) omgaan met anderen en (4) omgaan met uitdagingen.
Pijler 1 - Denken
Leiders worden dagelijks geconfronteerd met een enorme hoeveelheid aan data en informatie. Vaak via vele verschillende kanalen aangeboden. Daarbij komt dat vraagstukken waar zij mee te maken krijgen, steeds complexer lijken te worden.
Het vanuit verschillende perspectieven naar een situatie kijken, het kunnen meewegen van verschillende invloeden en het naar waarde kunnen schatten van data is daarom nóg belangrijker geworden.
Het complexe eenvoudig maken en terugbrengen tot de essentie, is een kwaliteit waar we niet meer omheen kunnen.
Even belangrijk voor een toekomstbestendige leider is het om ook daadwerkelijk vooruit te kunnen kijken. Zich een beeld te kunnen vormen van de mogelijkheden die de ontwikkelingen bieden. Het pro-actief verzamelen van informatie, zaken aan elkaar kunnen koppelen en op een creatieve manier outside-the-box durven denken, zijn aspecten die hierbij horen.
Toelichting op de leiderschapskwaliteiten
Relevante kennis en inzichten toepassen om op het juiste moment en onder alle omstandigheden tot een realistisch en onderbouwd oordeel te komen.
- Snel informatie tot zich nemen en verbanden leggen.
- Hoofd- en bijzaken onderscheiden en tot de essentie van vraagstukken komen.
- Informatie vanuit meerdere invalshoeken bekijken en deze in een breder perspectief plaatsen.
- Complexe vraagstukken beantwoorden en problemen adequaat oplossen.
Zich een inspirerend, uitdagend en dynamisch beeld van de toekomst vormen.
- Zich bewust zijn van (toekomstige) veranderingen in de omgeving en de gevolgen overzien voor de eigen organisatie.
- Het aangeleerde en het vertrouwde durven loslaten en de status quo uitdagen.
- Een levendig voorstellingsvermogen hebben, over de grenzen van het eigen vakgebied heen kijken en kansen zien.
- Zich een oorspronkelijk en eigen toekomstbeeld en koers voor de organisatie vormen.
Pijler 2 - Handelen
Toekomstgerichte leiders durven te handelen in onzekere tijden en nemen risico's om nieuwe kansen te creëren. Dit kan betekenen dat je beslissingen moet nemen die op korte termijn onpopulair zijn, maar op de lange termijn noodzakelijk voor succes.
Daarnaast is het niet alleen van belang om de beslissing te nemen, maar ook om anderen mee te nemen in het proces en draagvlak te creëren voor besluiten. Een leider die rucksichtslos knopen doorhakt zonder rekening te houden met anderen, zal alsnog geen duurzaam resultaat behalen
Als leider moet je niet alleen in staat zijn om visies te formuleren en strategieën te bedenken, maar ook om deze om te zetten in concrete acties. Alleen zo kun je impact maken.
Het vermogen om snel en effectief te reageren op ontwikkelingen in de omgeving, is essentieel in een steeds sneller veranderende wereld. Alleen zó kunnen leiders hun organisaties wendbaar maken en aanpassen aan de nieuwe omstandigheden.
Bovendien is handelen een krachtige manier om anderen te inspireren en te motiveren. Wanneer leiders laten zien dat ze vastberaden zijn om doelen te bereiken en veranderingen door te voeren, kan dit anderen aanmoedigen om hetzelfde te doen.
Toelichting op de leiderschapskwaliteiten
Ambities proactief en gericht omzetten in resultaat.
- Ambities omzetten in concrete ideeën en doelstellingen.
- Vooruitkijken en daar pro-actief naar handelen.
- In staat zijn om (impopulaire) besluiten te nemen, ook als de informatie niet uitputtend is.
- Stevigheid en vasthoudendheid tonen om de gestelde doelen te bereiken.
- Actief de voortgang monitoren en waar nodig bijstellen.
Effectief anticiperen en reageren op veranderingen en ontwikkelingen in de omgeving.
- Tijdig veranderingen en ontwikkelingen signaleren en hier adequaat op reageren.
- Onzekerheden aanvaarden en de controle durven loslaten.
- Wanneer nodig verantwoorde risico's nemen en hierbij fouten durven (laten) maken.
- Richting geven en de invulling van het proces bij de verantwoordelijke (de ander) laten.
Pijler 3 - Omgaan met anderen
Hedendaagse vraagstukken oplossen kunnen leiders niet alleen. Om op grote schaal impact te maken en zaken te veranderen, is het essentieel om krachten te bundelen en samen te werken.
Duurzame leiders zijn daarom sterk in het opbouwen van betekenisvolle relaties en kunnen een goede inschatting maken van ieders bijdrage en talent. Zij zijn in staat om bruggen te slaan tussen tegenstrijdige opvattingen en belangen en verbinden zich op effectieve wijze met de verschillende stakeholders. Idealiter is hij of zij ook degene die stakeholders met elkaar verbindt, zodat er een stevig netwerk ontstaat.
Toekomstbestendige leiders staan open voor alternatieve ideeën en opvattingen. Met een gezonde portie nieuwsgierigheid naar wat de ander bezighoudt, weten zij wat er speelt en wordt tunnelvisie voorkomen.
Door oprechte interesse te tonen in de behoeften van anderen en respectvol en professioneel te handelen, kunnen leiders een cultuur van vertrouwen en samenwerking bevorderen.
Ook helpt het om gedrevenheid en toewijding te laten zien, juist in lastige situaties. Leiders die zich oprecht en intrinsiek betrokken voelen bij de purpose en de mensen van een organisatie, zullen niet snel geneigd zijn te vertrekken bij tegenslag. Zij durven zichzelf kwetsbaar op te stellen, fouten toe te geven en open te zijn over gedachten en gevoelens.
Toelichting op de leiderschapskwaliteiten
Zich persoonlijk verbonden voelen met de opdracht, de mensen en de organisatie.
- Op waardenniveau aansluiten bij het team en de organisatie.
- Intrinsiek gemotiveerd zijn om organisatiedoelen te bereiken.
- Verantwoordelijkheidsgevoel tonen, ook als zaken niet gaan zoals gehoopt.
- Het doel en het vertrouwen hebben het verschil te (kunnen) maken.
Open zijn naar anderen en openstaan voor de omgeving.
- Nieuwsgierig zijn en nieuwe kennis, ervaringen en ideeën proactief verzamelen.
- Ideeën en meningen van anderen zichtbaar meenemen in afwegingen.
- Zich kwetsbaar op durven stellen.
Duurzame relaties met en tussen anderen tot stand brengen.
- Inleven in de ander en diens beleving en hier in gedrag rekening mee houden.
- Constructieve samenwerking stimuleren door het creëren van veiligheid en vertrouwen.
- Talenten van anderen versterken.
- Anderen betrekken bij het bereiken van doelstellingen.
Pijler 4 - Omgaan met uitdagingen
Duurzame leiders zijn in staat om kalm te blijven onder druk en evenwichtig te reageren op uitdagingen en weerstand. Zij raken niet in paniek en nemen geen impulsieve beslissingen, maar houden afstand en overzicht. Ze denken zorgvuldig na over de situatie, houden het hoofd koel en laten zich niet snel beïnvloeden door andermans emoties.
Daarnaast kunnen zij reflecteren op hun acties en zijn zij bereid te leren van hun fouten. Zij hebben de veerkracht om na tegenslag met frisse moed dóór te gaan.
In the heat of the moment laten duurzame leiders zich niet meeslepen, maar kunnen een stap terug doen, het geheel overzien en waar nodig hun eigen oordeel aanpassen.
Toekomstgerichte leiders staan open voor feedback van anderen en zijn in staat om hun eigen prestaties te evalueren en verbetering te zoeken. Ze zijn zich bewust van hun eigen kracht, maar ook van hun zwakheden. Door regelmatig te reflecteren en te leren, vinden zij zichzelf steeds opnieuw uit en kunnen zij elke keer weer gemakkelijker schakelen bij nieuwe uitdagingen.
In lastige situaties valt of staat het vertrouwen in het leiderschap met de mate waarin de leider transparant is en het eerlijke verhaal vertelt: zeggen wat je doet en doen wat je zegt. Dit zorgt ervoor dat de leider geloofwaardig is en dat men bereid is om hem of haar in onzekere tijden te volgen.
Toelichting op de leiderschapskwaliteiten
Effectief blijven presteren onder (werk)druk, weerstand en/of onzekere omstandigheden.
- Kalmte bewaren en voorspelbaar handelen in moeilijke omstandigheden.
- Onder stress het overzicht bewaren.
- Emoties van feiten kunnen onderscheiden.
- Zich niet laten leiden door impulsen.
Het adequaat kunnen omgaan met morele dilemma's.
- Onder alle omstandigheden eerlijk, betrouwbaar en consequent zijn.
- Het collectief belang boven het eigen belang plaatsen.
- Transparant communiceren over overwegingen leidend naar afspraken, beloftes en doelstellingen.
- Moraliteit meenemen in het stellen van doelen en beslissingen.
Kritisch naar zichzelf en eigen handelen kijken.
- Eigen gedrag en overtuigingen onderzoeken.
- Zich bewust zijn van eigen kwaliteiten, valkuilen en onderliggende patronen.
- Inzicht hebben in het effect van het eigen gedrag op anderen.
- Openstaan voor feedback, fouten onderkennen en hiervan leren.
Hoe kun je duurzaam leiderschap identificeren?
De 10 leiderschapskwaliteiten geven inzicht in wat er nu toe doet, wat nodig is om voorbereid te zijn op de toekomst en hoe op een duurzame manier impact gemaakt kan worden.
Is een goede leider overal heel goed in? Niet per se. Kent een goede leider zijn of haar eigen talenten en weet hij of zij waarvoor er hulp van anderen nodig is? Dat wel. Daarnaast zal het per situatie, organisatie en zelfs per leiderschapsteam verschillen welke combinatie van kwaliteiten het meest effectief is.
Geen garantie voor de toekomst
Wat in het verleden werkte, is nu niet altijd meer effectief. Bij het aanstellen van leiders is het daarom belangrijk om niet (alleen) te kijken naar de ervaring en de prestaties van een persoon. Dit zegt immers vooral iets over het verleden. Kijk daarom ook naar de mate waarin iemand zich nog kan ontwikkelen, openstaat voor verandering en bereid is om te leren.
Het zal veel meer moeten gaan over de vraag, of iemand de leiderschapskwaliteiten heeft die hem of haar in staat stellen om op een effectieve manier met de uitdagingen van vandaag én morgen om te gaan.
Het onderzoeken van de potentie van leiders om ook in de toekomst te kunnen excelleren, zou standaard op de HR-agenda van organisaties moeten staan. Echter, bij het beoordelen van leiderschapspotentie staan onbewuste vooroordelen een objectieve inschatting in de weg. Met als gevolg dat écht leiderschapstalent niet altijd wordt herkend.
Wat heeft iemand écht in huis als leider?
Leadership assessments brengen op objectieve wijze de kwaliteiten die nodig zijn voor toekomstgericht leiderschap in kaart. Ze helpen bij het voorspellen van het succes van een persoon in een leiderschapsrol op basis van hun vaardigheden, denkkracht en persoonlijkheidskenmerken.
In plaats van te vertrouwen op subjectieve meningen of indrukken, wordt bij een assessment onbevooroordeeld gekeken naar wat iemand écht in huis heeft als leider. Op deze manier krijgt ook talent dat nu vaak over het hoofd wordt gezien de kans en wordt voorkomen dat vooral de ‘stereotype’ leiders geselecteerd worden voor topposities.
Leadership development programma
Leadership assessments vormen daarnaast ook een startpunt voor reflectie, leren en ontwikkelen: enkele van de belangrijkste elementen voor succesvol leiderschap.
Door assessments in te zetten als onderdeel van een leadership development programma, wordt inzichtelijk of een organisatie voldoende duurzame, toekomstgerichte leiders in huis heeft. Wat is er eventueel voor nodig om leiders toekomstgericht te máken.
Kortom: alle systemische veranderingen en uitdagingen die er in de wereld gaande zijn, hebben een behoefte aan andere leiderschapskwaliteiten duidelijk gemaakt. Met meer besef van de noodzaak om duurzaamheid na te streven en meer oog voor de belangen van het grote geheel.
We kunnen het ons niet permitteren om deze nieuwe generatie leiders nog langer op de bank te laten zitten. Het objectief identificeren en beoordelen van leiderschapskwaliteiten en talent speelt hierbij een cruciale rol.
Onze visie
Toezichthouders en bestuurders zijn continu op zoek naar de beste mensen om hun organisatie te leiden, nu én in de toekomst. Om op een duurzame manier doelen te realiseren, is goed leiderschap onmisbaar. Scherp, objectief zicht op leiderschapskwaliteiten en potentieel zorgt voor executives die waarde creëren voor de lange termijn.
Onze missie
Wij creëren waarde door inzicht te geven in de leiders van de toekomst. Dit doen wij met behulp van een risicoanalyse en een potentieelonderzoek op basis van innovatieve en wetenschappelijk onderbouwde methoden. Zo ondersteunen wij onze opdrachtgevers bij het benoemen en ontwikkelen van de meest passende leiders. Toekomstbestendige leiders die bijdragen aan de duurzaamheid van de organisatie.
TENEA heeft unieke instrumenten ontwikkeld om te voorspellen hoe (toekomstige) leiders zich onder hoge druk en bij uitdagende, snel veranderende omstandigheden gedragen. Zo komt écht, authentiek leiderschapsgedrag naar voren, los van kennis, ervaring of netwerk. Hierdoor kunnen wij een scherp en diepgaand inzicht geven in de risico’s van een aanstelling en de kans op een mishire verkleinen.
Contact
Muzenplein 9
1077 WC Amsterdam
T: +31 (0)20 305 04 99
M: executiveservices@ltp.nl
